Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) Samsun İl Müdürü Ünal Kaya, beraberindeki heyet ile birlikte Samsun Ticaret ve Sanayi Odası (STSO) Yönetim Kurulu Başkanı Salih Zeki Murzioğlu’nu makamında ziyaret etti. Karşılıklı yapılan istişarenin ardından SGK İl Müdürü Ünal Kaya, kayıt dışı istihdamla ilgili açıklamalarda bulundu. Kayıt dışı istihdamın ülkemizin ve sosyal güvenlik kurumunun en önemli sorunları arasında yer aldığını belirten Kaya, SGK tarafından ülke genelinde her yıl kayıt dışı istihdamla mücadele kapsamında rehberlik ve bilgilendirme amacıyla sivil toplum kuruluşları ve meslek odalarına ziyaretler yapıldığını söyledi.

Olumsuz etki yaratmaktadır

Çalışanların sigortalı olarak çalıştırılmalarının anayasal bir hak olmakla birlikte aynı zamanda hem çalışanlar hem de işverenler açısından bir zorunluluk olduğunu belirten Ünal Kaya, “Kayıt dışı istihdam çalışanların Sosyal Güvenlik Kurumuna hiç bildirilmemesi ya da çalışma gün veya ücretlerinin eksik bildirilmesidir. Yani sigortasız işçi çalıştırma durumunda olduğu gibi, çalışma sürelerinin veya ödenen ücretlerin eksik bildirilmesi de kayıt dışı istihdam olarak değerlendirilmektedir. Özellikle emekli aylığı alan, dul ve yetim aylığı alan, sosyal yardım alan veya bakmakla yükümlü konumunda olan bazı kişilerin sigortasız çalışma konusunda daha istekli oldukları bilinmektedir. Bu kimselerin sigortasız çalışma konusundaki talepleri karşısında işverenlerin yasal yükümlülüklerini yerine getirme bilinciyle hareket etmeleri tespiti halinde mağduriyet yaşamamaları amacıyla gerekli dikkati göstermeleri gerekmektedir. Kayıt dışı istihdamın toplumun sosyal ve ekonomik değerleri üzerinde birçok olumsuz etkisi bulunmakta, ayrıca hem çalışanlar ve işverenler hem de devlet açısından birçok olumsuz etkiye yol açmaktadır” diye konuştu.

Kayıt dışı işçi çalıştıranların işyeri kapanabilir

Bir kişinin kayıt dışı çalışması durumunda birçok mağduriyetle karşı karşıya kalacağını belirten Ünal Kaya, yapılacak denetimler ve tespitler sonucunda da kayıt dışı işçi çalıştıran işverene yüksek tutarlarda idari para cezası uygulandığını ve bunun sonucunda işyerinin kapanması riski de olduğunu kaydetti. Çalışanların e-devlet şifresi ile www.turkiye.gov.tr adresinden sigortalılıklarını sorgulayabileceğini söyleyen Kaya, “Yine 7 gün 24 saat “ALO 170” Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezini arayabilirler. İl ve ilçelerde bulunun tüm Sosyal Güvenlik İl Müdürlükleri veya Sosyal Güvenlik Merkezlerine başvurarak da sigortalı olarak bildirilip bildirilmediği ve hangi kazanç seviyesinden bildirildiğini kısa sürede öğrenebilirler. Çalışanlar sigortasız çalıştırıldıklarını ya da ücretlerinin veya çalışma sürelerinin eksik bildirildiğini düşündüklerinde ihbar ve şikayetlerini ALO 170’e, Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü/Sosyal Güvenlik Merkezine veya CİMER üzerinden de iletebilirler” dedi.

Yabancı işçi çalıştırma şartları

İşverenlerce çalıştırılacak kişinin yabancı uyruklu olması halinde ise önceden çalışma izninin alınması gerektiğini de hatırlatan Kaya, “Çalışma izni talep edilen işyerinde en az 5 Türkiye vatandaşı istihdamı aranmaktadır. Yabancı uyruklu çalışana ödenecek aylık ücret miktarının yabancı çalışanın görev ve yetkinliği ile bağdaşır seviyede olması zorunludur. Buna göre yabancı çalışana ödenecek ücretin en az başvuru tarihi itibariyle yürürlükte bulunan asgari ücret tutarı dikkate alınarak Bakanlıkça belirlenen seviyede olması gerekmektedir. Çalışma izni bulunmayan yabancı uyruklu kişiyi çalıştırırsanız her bir yabancı uyruklu kişi için ödenecek idari para cezası tutarı 2024 yılı için 56 bin 752 TL’dir. İdari para cezaları tebliğ tarihinden itibaren bir ay ödenmek zorundadır. Kaçak yabancı işçi çalıştıran işveren, yabancı kişinin ve varsa eş ve çocuklarının konaklama giderleri ile ülkelerine dönmeleri için gerekli masrafları ve gerektiğinde sağlık harcamalarını da karşılamak zorunda kalabilmektedir” diye ifade etti.

Kaya ayrıca, Türkiye genelinde işveren tarafından çalıştırılan işçi sayısının 5 ve üzerinde olması halinde çalıştırılan işçilere yapılan ücret dahil her türlü ödemenin kanuni kesintileri düşüldükten sonra kalan net tutarının bankalar aracılığıyla ödenmesinin de zorunlu olduğunu hatırlattı.